„Uratujmy stary ikonostas” (FAW wspiera renowację ikonostasu z 1820 roku. Dzięki naszemu Honorowemu Darczyńcy będzie to możliwe. Bardzo dziękujemy)
pełen kosztorys poniżej
Od 15 sierpnia 2012 roku polscy kapucyni z Prowincji Krakowskiej rozpoczęli działalność w Użhorodzie, na Zakarpaciu, dziś Ukraina. Biskup Milan Szaszik, ordynariusz Mukaczewskiej Greko-katolickiej Diecezji sui iuris, przez 10 lat swego posługiwania w diecezji walczy o odbudowę struktur duszpasterskich, odnawianie pamiątek materialnych i miejsc kultu. Kapucyni chętnie przyszli mu z pomocą, bo taka działalność to ich główna misja. Św. Franciszek, kiedy nie wiedział co robić, usłyszał w czasie modlitwy odpowiedź Zbawiciela – „Idź i odbuduj mój Kościół”.
Braciom kapucynom z Polski jest o tyle łatwiej pracować w kontekście Zakarpacia, że nie mają tu bolesnej pamięci i historycznych zranień. To na Zachodniej Ukrainie, dawnych Kresach Rzeczpospolitej, w wielu miejscowościach i klasztorach cierpieli prześladowania, tracili życie. Na Zakarpaciu posługiwanie w obrządku bizantyjskim, zwanym popularnie greko-katolickim, nie łączy się z żadną ideą nacjonalistyczną, z prześladowaniem Polaków, konfliktami narodowościowymi. Zakarpacie to teren dawnej Rusi Podkarpackiej, nazywanej także Rusią Węgierską, lub Karpacką. Mukaczewska Greko-katolicka Diecezja była zapoczątkowana w 1646 roku Unią Użhorodzką, która była parędziesiąt lat późniejsza od Unii podpisanej w Brześciu. Była to wielka diecezja, obejmująca parafie leżące na terenach dzisiejszego Zakarpacia, Wschodniej Słowacji, Północnych Węgier, które przed Unią należały do jurysdykcji Serbskiego Patriarchatu Prawosławnego. Do dziś te Kościoły lokalne łączą wspólne melodie liturgiczne, tzw. napiew mukaczewski, architektura sakralna i ikonopis. Wspólne dla wszystkich Kościołów greko-katolickich było prześladowanie sowieckie po II Wojnie Światowej, całkowita likwidacja struktur, prześladowanie wiernych oraz zepchnięcie do podziemia. Wszystkie świątynie greko-katolickie, których nie zniszczono na rozkaz władzy radzieckiej lub innych władz ludowych, zostały przekazane Cerkwi Prawosławnej Moskiewskiego Patriarchatu, także te, na Zakarpaciu. Od 1949 do 1989 roku greko-katolickie świątynie były „w nowym władaniu”. Władza sowiecka chciała umacniać swoje wpływy także przy pomocy cerkwi moskiewskiej. Po 1989 roku większość zrabowanych cerkwi greko-katolickich nie udało się odzyskać. Dotychczasowi „nowi właściciele” skrzętnie próbują zatrzeć unickie ślady na tych obiektach, przebudowują wieże, rąbią ikonostasy, wyrzucają ławki i konfesjonały, zamalowują serce Jezusa na obrazach, bez miłosierdzia dla nieraz kilkusetletnich zabytków i dzieł sztuki. Ten los podzielił zabytkowy ikonostas, który udało się pozyskać braciom kapucynom z Użhorodu. Stanie on w budowanej przez nich cerkwi klasztornej. Kapucyni uważają, że warto ocalić ikonostas datowany na 1820 rok, którego ikony widziały radości i smutki zakarpackiego ludu, przy którym chrzczono, udzielano ślubów, chowano zmarłych, za którym, przy ołtarzu, sprawowana była Eucharystia. W tym multikulturowym środowisku, gdzie krzyżuje się wiele narodowości, etnosów i języków, warto jest chronić znaki jedności – a jednym z nich jest ten zabytkowy ikonostas. Ocalmy go, aby przy nim znowu gromadzili się ludzie różni, ale w gruncie rzeczy tacy sami – dzieci boże.
Szanowni nasi Darczyńcy bardzo chcielibyśmy uratować ten ikonostas do budowanego kościoła braci Kapucynów( budowę wspiera miejscowy Darczyńca dlatego mam nadzieję że my uratujemy ikonostas) dlatego objęliśmy patronat nad uratowaniem ikonostatu wpisując go do naszego projektu „Pomagamy Polakom na Kresach – pamięć i dialog” gdyż to wsparcie jest naszym dialogiem z innymi religiami i mieszkańcami całego Zakarpacia.
Pierwsze pracę już zostały zrobione: powstał całościowy opis ikonostasu, dokonano próbek chemicznych, zostały odkryte warstwy kolejnych złoceń i przemalowań, oceniono ubytki. Powstała strategia i plan pracy konserwatorskiej. Wliczając wszystkie procesy konserwatorskie prace powinny trwać ok. 2 lata, a koszt przedsięwzięcia plus-minus 30 tysięcy dolarów, według dzisiejszego kursu – 240 tysięcy hryweń. Dzięki naszemu Honorowemu Darczyńcy ruszyły prace renowacyjne.
Czynności i kolejność zabiegów restauratorskich
-
- Przeprowadzenie kompleksowego badania stanu obiektu;
- Próbki na reakcje podkładu i warstw malarskich;
- Miejscowe utwardzenie warstw farb i gruntu;
- Usunięcie gwoździ z osnowy ikon;
- Usunięcie zabrudzeń powierzchniowych z tylnej strony osnowy;
- Zdjęcie przemalowań olejnych z tylnej strony osnowy;
- Pełna dezynsekcja i usunięcie grzybicznych uszkodzeń drewnianej osnowy;
- Miejscowe umocnienie drewna, uszkodzonego przez szkodniki;
- Umocnienie osnowy uszkodzonej przez szkodniki poprzez kąpiele w roztworze konserwatorskim;
- Umocnienie ruchomych części osnowy;
- Przygotowanie i wstawienie brakujących szpuntów do ikon;
- Odnowienie gruntu obramowań ikony;
- Zdjęcie późniejszych nawarstwień na złoceniach (w niektórych miejscach 7 warstw);
- Naniesienie złota na stare elementy i nową rzeźbę;
- Zdjęcie późniejszych przemalowań na konsolach ikonostasu;
- Uzupełnienie gruntu konserwatorskiego w miejscach utraty pierwotnego na ikonopisie;
- Zdjęcie warstwy lakierów z całej powierzchni malarskiej;
- Zdjęcie zamalowań i przemalowań na całej powierzchni malarskiej;
- Naniesienie warstwy ochronnej;
- Tonowanie utraconych warstw farby, rekonstrukcja kompozycji malarskich;
- Naniesienie drugiej warstwy ochronnej.
Przedstawione czynności restauratorskie należy wykonać przy całym ikonostasie. Niektóre jednak części (np., drewniane) wymagają jednych prac, a niektóre (np., malarskie) – innych. Więc najprościej było podzielić cały ikonostas na segmenty i wycenić odpowiednio do wkładu pracy, odczynników, złoceń etc. Owe segmenty wraz z wyceną zostały przedstawione w tabeli kosztorysu.
Kosztorys prac konserwatorsko-restauratorskich przy IKONOSTASIE
To jest mniej-więcej zamknięty kosztorys. Ale cena złota w płatkach podana jest według cen ukraińskich. Będziemy pytać w Polsce, może się uda kupić taniej.
Także jeszcze negocjujemy z konserwatorami zniżki plus-minus 5-7% od wartości całości prac.
Zgodzą się na to – chcą nam pomóc i mieć swój wkład: badania wstępne ikonostasu, próbki chemiczne zrobili za darmo. Gratis zrobią też sam projekt (dokument) prac konserwatorsko-restauratorskich.
